مطالعه‌ی تاریخ و سرگذشت کشورها و مردمان در دوره‌های مختلف همیشه توصیه شده و بسیار روی شناخت انسان از جامعه، فرهنگ و شرایطی که باعث شده تا هنجارها، ناهنجاری‌ها و بطور کلی جامعه کنونی شکل بگیرد تأثیرگذار است. یکی از کتاب‌های ارزشمند درباره‌ی اوضاع تاریخی ایران کتاب «دو قرن سکوت» اثر عبدالحسین زرین‌کوب است که در ادامه به معرفی آن می‌پردازیم.
درباره کتاب دو قرن سکوت
«دو قرن سکوت» کتابی است که عبدالحسین زرین کوب، درباره‌ی آنچه در دویست سال نخست پس از حمله و تسلط اعراب به ایران گذشته است به قلم تحریر درآورده است. این کتاب شرح تاریخی وقایع سیاسی و اجتماعی ایران در این بازه‌ی زمانی تا ظهور دولت طاهریان، اولین حکومت مستقل ایران بعد از ورود اسلام است. هرچند که نویسنده برای اینکه مخاطب با فضای کتاب آشنا شود در مقدمه‌ی اولین نسخه‌ی کتاب گفته است: «من در این یادداشت‌ها، که جرات نمی‌کنم آن را تاریخ بخوانم جز آن‌که صحنه‌ای چند از تاریخ گذشته را از روزنه وجدان و عواطف خویش، و از پشت شیشه‌های تاریک یا رنگارنگ اسناد و منابع موجود تصویر کنم کاری نکرده‌ام…». کما اینکه از نظر تاریخی ایراداتی به این کتاب وارد شد که در چاپ‌های بعدی نویسنده برای بهتر شدن متن آن‌ها را تصحیح کرده است.
زرین‌کوب معقتد بود که تاریخ‌نویسان از این برهه‌ی تاریخی به سادگی گذشته‌اند و به اندازه‌ی کافی به آن نپرداخته‌اند، به همین دلیل تصمیم گفت تا به این دوره‌ی تاریخی بپردازد.
در این کتاب به شخصیت‌های مهمی در صدر اسلام از جمله سلمان فارسی نیز پرداخته شده است. نویسنده در کتابش درمورد سلمان فارسی می‌گوید که وی انسانی هوشمند و حق‌جو بود. بعدها که از طرف عُمَر بن خطاب، حاکم مدائن شد، با این که ثروت داشت، «اما نان جوین می‌خورد و جامه ساده می پوشید. در مرض موت می‌گریست که از عقبه آخرت جز سبکباران نگذرند و من با این همه اسباب دنیوی چگونه خواهم گذشت؟»
مطالبی که در کتاب دو قرن سکوت آورده شده است در ابتدا یادداشت‌هایی بود که عبدالحسین زرین کوب برای نشریه «مهرگان» می‌نوشت و بصورت پاورقی در این نشریه به چاپ می‌رسید. سپس در سال ۱۳۳۰ برای اولین بار در قالب کتاب به چاپ رسید. پس از چاپ ویرایش اول کتاب، زرین‌کوب تصمیم گرفت تا اصلاحاتی برای چاپ‌های بعدی انجام دهد و به همین دلیل اجازه‌ی انتشار مجدد چاپ قدیم آن را نداد. سرانجام در سال ۱۳۳۶ نسخه‌ی جدید و ویرایش شده از سوی انتشارات امیرکبیر به چاپ می‌رسد. عبدالحسین زرین‌کوب که نسخه‌ی اولی کتاب را در ۲۹ سالگی نوشته بود، در مقدمه‌ی نسخه‌ی دوم کتابش برخی از انتقادات وارده را ناشی از جوانی و تعصب خود در آن هنگام دانسته است. از آن زمان تا کنون کتاب تغییری نداشته و اکنون این کتاب توسط انتشارات سخن منتشر می‌شود.
تاکنون نقدهای مختلفی به کتاب دو قرن سکوت وارد شده است که مهمترین آن‌ها نقد شهید مطهری است که در بخشی از کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام» به آن پرداخته است. از این رو انتشارات سخن که ناشر این کتاب است در ابتدای کتاب و با کسب اجازه از زرین‌کوب نقد استاد مرتضی مطهری را عیناً آورده است تا خوانندگان ارزیابی بهتری از مطالب کتاب داشته باشند. همچنین ادوارد براون -ایران‌شناس بریتانیایی- درباره‌ی شرایط ایران در قرن‌های نخست پس از حمله‌ی اعراب می‌نویسد: «به‌هیچ‌وجه صحیح نیست که گفته شود دو یا سه قرن پس از فتح ایران توسط مسلمانان، صفحه خالی در فعالیت علمی مردم آن بوده‌است. برعکس، این دوره زمانِ به‌هم‌آمیختن کهنه و نو، دگردیسی قالب‌ها و فراکوچ نظرگاه‌ها بود؛ ولی مطلقاً دوره رکود و مرگ نبود. از نظر سیاسی، درست است که ایران استقلال ملی خود را برای مدتی از دست داد و به امپراتوری بزرگ مسلمانان پیوست، ولی در میدان علم به‌زودی به برتری‌ای رسید که شایسته زیرکی و قابلیت مردم آن بود. اگر نقش ایرانیان را از آنچه که به نام علوم عربی نامیده می‌شود تفریق کنیم، بهترین قسمت آن رفته‌است.»
همچنین یکی از شبهاتی که مطرح شده است معنی سلام در کتاب دو قرن سکوت است که ادعا شده است دکتر زرین‌کوب در کتابش چنین گفته است که سلام به معنی تسلیم شدن بوده و در زمان یورش تازیان به ایران، مردم کوچه و بازار برای اینکه از شلاق خوردن در امان باشند در مقابل تازیان استفاده می‌کردند.
شما می‌توانید PDF نسخه اصلی کتاب (۳۰۷ صفحه) دو قرن سکوت و همچنین نسخه‌ی این اثر را که با صدای اکرم پریمون و با همکاری ناشر آوانامه منتشر شده است از طریق اپلیکیشن رایگان و وبسایت زوم تر کنید.
درباره عبدالحسین زرین‌کوب نویسنده‌ی کتاب دو قرن سکوت
دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در ۲۷ اسفند ۱۳۰۱ هجری شمسی در شهر بروجرد متولد شد. او پس از فارغ‌التحصیل شدن در مقطع لیسانس در رشته‌ی ادبیات، تحصیلات دانشگاهی خود را تا مقطع دکتری در دانشگاه تهران ادامه داد. زرین‌کوب را می‌توان یک مورخ، پژوهشگر، ادیب، مترجم و نویسنده دانست. او بیش از چهل سال در دانشگاه تهران به تدریس تاریخ و ادبیات مشغول بود. عبدالحسین زرین‌کوب در چهار کتاب «بامداد اسلام»، «کارنامه‌ی اسلام»، «تاریخ ایران بعد از اسلام» و «دو قرن سکوت» به بررسی تاریخ اسلام پرداخته است. قبل از مرگ زرین کوب عطا آیتی مصاحبه‌ای با او داشت که در این مصاحبه عنوان کرده بود کتاب دو قرن سکوت را بیش از دیگر آثارش دوست دارد. وی بسیار پرکار بود و مقاله‌ها، آثار پژوهشی، تالیفی و ترجمه‌ای بسیاری از خود به یادگار گذاشت و سرانجام در شهریور سال ۱۳۷۸ در تهران درگذشت.
ترجمه‌ی کتاب دو قرن سکوت
تاکنون کتاب دو قرن سکوت توسط پاول اسپراکمن و آوید کامگار به انگلیسی ترجمه و چاپ شده است.
کتاب دو قرن سکوت برای چه کسانی مناسب است؟
این کتاب برای مطالعه‌ی تاریخ اسلام در ایران، نحوه‌ی ورود و مسائلی که در ابتدای ورود اسلام به ایران وجود داشته است توصیه می‌شود. این کتاب به بخشی از تاریخ پرداخته است که تا قرن‌ها تاریخ‌نگاران و پژوهشگران نسبت به آن بی‌توجه بوده‌اند.
در بخشی از کتاب دو قرن سکوت می‌شنویم
وقتی عمر به خلافت نشست کار ایران آشفته‌ت و پر‌یشان‌تر بود. یزدگرد شهریار در مدائن بر تخت نشسته بود اما سپاهیان و موبدان هيچ‌یک از شرانگیزی و فتنه‌جوئی باز ننشسته بودند. عربان در حدود حیره مستقر شده بودند و تا کناره‌های دجله مرزهای ایران را تهدید می‌کردند. یزدگرد رستم فرخ هرمزد را که سپهبد خراسان بود به درگاه خواست و فرمان داد تا برای راندن و فرو مالیدن اعراب به چاره‌‌جوئی بر‌خیزد. مثنی‌بن‌حارثه نیز چون این بشنید آهنگ مدینه کرد تا از عمو مدد در خواهد. در مدینه مسلمانان از جنگ با ایران می‌تر‌سیدند و بدان رضا نمی‌دادند. مواجهه با ایرانیان برای آن‌ها تصورپذیر نبود. زیرا از قدرت و شکوه ایران بیم بسیار داشتند، ابا مثنی بن حارثه آن‌ها را دل داد و گفت این کار را چنین بزرگ مگیرید که ما در سواد با این قوم در آويختیم و بهترین آبادی‌های سواد را از آن‌ها بستدیم، پیش از این نیز امت‌های دیگر با اين قوم پیکار کرده‌اند و ما هم به خواست خدا با آن‌ها پیکار کنیم. باری در چنین پیکاری عرب را هم امید غنیمت بود و هم آرزوی ثواب. وقتی خلیفه بر منبر رفت و خطبه کرد و گفت ای مردم خداوند شما را به زبان رسول خویش گنج خسروان و قیصیران وعده داده است برخیزید و جنگ با فرس را ساز کنید، مردم چون اسم فرس را شنید‌ند ساکت شدند الا ابوعبید بن‌مسعود ثقفی که برخاست و گفت من اول کس هستم که بدین مهم بروم. دیگران نیز به او تأسی جستند…
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.